Thiếu máu cơ tim - “Hung thần” đứng sau hàng triệu ca tử vong trên toàn thế giới

Thiếu máu cơ tim là bệnh gì?

   Thiếu máu cơ tim còn được gọi là bệnh tim thiếu máu cục bộ. Đây là tình trạng các tế bào cơ tim không còn nhận được đủ máu, oxy, chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động bình thường. Về lâu dài, các tế bào cơ tim sẽ bị tổn thương, và chết dần đi, từ đó khiến khả năng co bóp để tống máu của tim giảm theo.

   Bệnh thiếu máu cơ tim được chia thành 2 dạng:

Thiếu máu cơ tim thể không có đau ngực

   Trường hợp này còn được gọi là thiếu máu cơ tim thầm lặng hoặc thiếu máu cơ tim yên lặng. Đây là tình trạng cơ tim bị thiếu máu nhưng người bệnh không cảm nhận được các cơn đau ngực. Nguyên nhân có thể do họ có khả năng chịu đau cao hơn và dung nạp với kích thích đau tốt hơn so với người bình thường. Hoặc, do người bệnh lớn tuổi, nhiều bệnh nền kèm theo (như tiểu đường có biến chứng thần kinh) nên làm biến thể cơn đau, dẫn đến khó nhận biết.

Thiếu máu cơ tim thể có đau ngực

   Trong trường hợp này, người bệnh sẽ gặp phải những cơn đau thắt ngực ổn định. Người bệnh bị đau ở vùng ngực trái trước tim, sau xương ức và kéo dài không quá 5 phút. Cảm giác như bị bóp nghẹt, thắt lại hay đè nặng, có thể lan lên cằm, lên vai trái và lan xuống cánh tay trái. Cơn đau xuất hiện có tính chất quy luật, tăng lên sau gắng sức, xúc động mạnh, gặp lạnh,....

   Tần suất các cơn đau thay đổi từ vài tuần, vài tháng một lần cho đến vài lần trong ngày. Về sau, người bệnh có thể bị đau cả khi nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể thấy hồi hộp, lo âu, khó thở, buồn nôn và nôn ói, choáng váng, vã mồ hôi, rối loạn nhịp tim,...

Đau thắt ngực là dấu hiệu điển hình của thiếu máu cơ tim

Nguyên nhân gây thiếu máu cơ tim là gì?

   Trong cơ thể, mạch vành nắm giữ nhiệm vụ là đường vận chuyển máu, oxy, chất dinh dưỡng đến nuôi các tế bào cơ tim. Do đó, nếu mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn, thì sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu cơ tim. Trong đó, những nguyên nhân khiến mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn có thể kể đến như:

Xơ vữa động mạch vành

    Xơ vữa động mạch vành là nguyên nhân hàng đầu, chiếm hơn 90% các trường hợp thiếu máu cơ tim. Các mảng xơ vữa hình thành do lớp nội mạc bảo vệ mạch máu bị hư hại, thu hút các tiểu cầu tập trung và kết dính lại, kích thích lớp tế bào cơ trơn phát triển mạnh tại đó. Tiếp đến, các đại thực bào xuất hiện và nuốt các LDL-cholesterol, tạo thành những tế bào bọt. Khi quá tải, các tế bào này vỡ ra, cholesterol tràn ra ngoài và khiến lớp xơ vữa dày lên theo thời gian. Các mảng xơ vữa càng lớn thì lòng mạch càng bị thu hẹp, lượng máu đến tim giảm đi.

Huyết khối hình thành trong lòng mạch

   Huyết khối chính là những cục máu đông, hình thành do các mảnh xơ vữa bị vỡ ra, và dòng chảy của máu bị rối loạn. Tùy vào từng kích thước mà huyết khối sẽ gây ra những ảnh hưởng khác nhau. Huyết khối với kích thước lớn có thể làm mạch máu bị tắc nghẽn hoàn toàn, gây ra những cơn đau thắt ngực không ổn định, và nhồi máu cơ tim.

Co thắt mạch vành

  Trường hợp này còn được gọi là bệnh vi mạch vành. Theo các chuyên gia, tình trạng này xuất hiện khi chức năng của lớp nội mô mạch máu ở hệ vi mạch vành bị rối loạn. Các mạch máu nhỏ trong tim co thắt đột ngột thay vì phải giãn ra đúng lúc, từ đó ngăn chặn dòng chảy của máu đến tim, lượng oxy cung cấp cho tim giảm đi, gây thiếu máu cơ tim.

Những ai có nguy cơ cao mắc phải thiếu máu cơ tim?

   Thiếu máu cơ tim phần lớn được bắt gặp ở những người có tuổi, nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn nữ giới. Tuy nhiên, hiện nay, căn bệnh này cũng đã xuất hiện ở những người còn rất trẻ, đặc biệt là ở dưới 30 tuổi. Theo đó, những đối tượng mắc thiếu máu cơ tim cũng đều có 1 hoặc nhiều đặc điểm dưới đây:

• Hút thuốc lá nhiều: Các chất độc trong khói thuốc gây xơ cứng và tổn thương thành mạch, thúc đẩy sự hình thành mảng xơ vữa và huyết khối khiến mạch vành bị thu hẹp. Chúng cũng có thể khiến các mạch máu bị co thắt bất thường.
• Uống rượu nhiều: Cũng giống với hút thuốc lá, uống rượu nhiều làm tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ hình thành huyết khối.
• Tăng huyết áp: Phải chịu áp lực lớn trong thời gian dài sẽ khiến các mạch máu bị hư hại, các mảng xơ vữa dễ hình thành hơn.
• Mắc tiểu đường: Đường huyết cao trực tiếp làm tổn thương các mạch máu. Ngoài ra, tình trạng kháng insulin cũng gây rối loạn mỡ máu, khiến mảng xơ vữa hình thành nhanh hơn.
• Thừa cân, béo phì có thể gây rối loạn đường huyết, kháng insulin, mỡ máu, tăng huyết áp,...
• Lười vận động, tập thể dục cũng là yếu tố gây thừa cân béo phì, rối loạn chuyển hóa, dẫn đến thiếu máu cơ tim.
• Căng thẳng, stress, mất ngủ kéo dài khiến cơ thể sản sinh nhiều gốc oxy hóa làm hư hại mạch máu, đồng thời làm tăng huyết áp, nhịp tim và tăng đường huyết.

Người bị tăng huyết áp có nguy cơ thiếu máu cơ tim cao hơn

Thiếu máu cơ tim nguy hiểm như thế nào?

   Hiện nay, các bệnh lý về tim mạch đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, và cả tại Việt Nam. Trong đó, thiếu máu cơ tim là bệnh lý tim mạch chiếm tỷ lệ lớn nhất.

    Nó được ví như một “sát thủ thầm lặng”, có thể lấy đi tính mạng của người bệnh bất cứ lúc nào. Những biến chứng nguy hiểm mà thiếu máu cơ tim gây ra được biết đến là:

• Rối loạn nhịp tim: Thiếu máu cơ tim gây ảnh hưởng đến hệ thống điện tim, khiến nhịp tim đập bất thường. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến rung nhĩ, cuồng nhĩ, hay nghiêm trọng nhất là rung thất, đe dọa đến tính mạng người bệnh.
• Suy tim: Thiếu máu cơ tim sẽ khiến chức năng bơm máu của tim suy giảm dần theo thời gian. Điều này khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống và sinh hoạt hằng ngày.
• Nhồi máu cơ tim: Đây là biến chứng đáng sợ nhất của thiếu máu cơ tim. Các động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn, khiến các tế bào chết hàng loạt, hoại tử một phần cơ tim, dẫn đến tử vong nhanh chóng khi không được cấp cứu kịp thời, hoặc là để lại nhiều di chứng.

Phòng ngừa và cải thiện bệnh thiếu máu cơ tim bằng cách nào?

   Với những người đã mắc thiếu máu cơ tim, họ sẽ được sử dụng các loại thuốc chống đau thắt ngực, chống kết tập tiểu cầu, hạ mỡ máu, chẹn beta giao cảm, ức chế men chuyển, statin, dẫn xuất nitrates,... để giảm làm triệu chứng của bệnh.

    Trong trường hợp nặng hơn, người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật nong mạch vành đặt stent hoặc bắc cầu mạch vành để cải thiện lưu thông máu. Tuy nhiên, người bệnh vẫn hoàn toàn có thể tái phát sau đó.

     Vì vậy, để phòng ngừa, ngăn bệnh tái phát và cải thiện tình trạng thiếu máu cơ tim, bạn sẽ cần điều chỉnh lối sống, sinh hoạt và duy trì các thói quen tích cực. Cụ thể như:

• Bỏ thuốc lá: Bạn hãy làm điều này sớm nhất có thể nhé!
• Hạn chế tối đa việc uống rượu bia thường xuyên.
• Ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, tập trung vào các loại thực phẩm giàu chất béo có lợi, chất xơ, vitamin và khoáng chất,... hạn chế chất béo có hại, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn mặn, nhiều muối, đường, tinh bột,...
• Sử dụng thực phẩm hữu cơ, không nhiễm hóa chất, chất bảo quản,...
• Bổ sung Omega-3 để giúp giảm mỡ máu.
• Tắm nắng thường xuyên để tổng hợp vitamin D, giúp giảm cân, điều hòa đường huyết.
• Bổ sung lợi khuẩn đường ruột giúp giảm tích tụ chất béo trong cơ thể, tăng cường trao đổi chất, giảm trọng lượng cơ thể.
• Dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn và quan trọng nhất là phải ngủ đủ giấc.
• Tập thể dục, chơi thể thao thường xuyên.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ, nhất là khi bạn mắc bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu,...

Tập thể dục thường xuyên rất có lợi cho sức khỏe tim mạch